شيرين بويه

شيرين بويه را در دری شيرين بيان، بيخ مهك و مهك متكی در زبان يونانی سوس، بعربی عرق السوس، به هندی يهتی، سانسكريت يشی مدهو ميگويند.

شيرين بويه كه يك بته مهم طبی است در حصه های شمالی و مركزی افغانستان ميرويد و مقدار زيادی سالانه بدست ميآيد.

شرین بویه درکتب یونانی

مخزن الادويه به قديم راجع به شيرين بويه مينويسد:شرین بویا شيرين بويه را شيخ الاطبا، و اطبای مشهور يونان برای تسكين تشنگی، رفع التهاب، معده نرم كننده سينه و حلق، تقويه اعصاب، رفع كننده سوزش سينه، صاف كردن آواز، دافع ضيق النفس، رفع التهاب معده، رفع امراض دماغی و عصبی، امراض طحال، بواسير وغيره بكار ميبرند.

تحفة المومنين راجع بخواص شيرين بويه شرح خوبی مينويسد: اگر انسان يك مثقال شيرين بويه را بايك مثقال بوره مخلوط نموده، و همين مقدار را هر روز از اول حمل الی آخر سرطان بخورد، برای روشنی چشم، پوست و سينه او مفيد ثابت ميشود.

ضماد برگ تازه شيرين بويه را برای رفع بدبوئی زير بغل و انگشتان پا بكار ميبرند. و هم نوشته است كه شيرين بويه را مار بسيار دوست دارد هر جا كه بته آن باشد خود را به آن ميرساند و پوست خود را به آن ميمالد.

سطری چند درباره استعمال اين نبات در طب عصری، استفاده ازان در فابريكه های بزرگ دوا سازی خالی از دلچسپی نخواهد بود.در كتب معروف دواسازی عصری مانند كودكس، فورمولير، نباتات طبی وغيره كه به السنه بين المللی نشر شده اين موضوعات بنظر ميخورد.

شيرين بويه را فابريكات بزرگ بشكل اكستری، پودر، تينچر، كامپوند ساخته و در معرض استفادهء مردم قرار ميدهند.

تركيب كيمياوی شيرين بويه:

عبارت از گلوكوز، سكروز، اميدون، سپارازين، مواد البومينی وغيره ميباشد. مواد مؤثره آن گلسرين بوده كه سبب شیرینی ذايقه آن ميگردد. رنگ شیرين بويه، نصواری، خاكستری و زرد است.بعضاً در دواسازی ازين نبات برای ساختن گولی كنين، پوسيان وغيره استفاده ميكنند، جلابهای قوی را كه سبب ناراحتی مريضان ميگردد باين گياه مخلوط مينمايند.

استفاده شيرين بويه در صنعت:

كارخانجات سگرت سازی محلول آنرا برای خوشبو ساختن طعم آن بكار ميبرند.شيرين بويه را برای معالجه آنژين، برانشيت، قبضيت، رفع اختلالات مثانه، رفع ورم چشم وغيره بكار ميبرند.

شیرین بویه اگر 50 گرام بيخ شيرين بويه بعد از پارچه كردن در يك ليتر آب جوش داده شده بعد از دوازده ساعت تر كردن از صافه كشيده شود، جوشانده مذكور اگر در مواقع عفونت های گلو، انژين، برانشيت، گرفتگی حنجره و صدا نوشيده شود خيلی موثر است.برای رفع خونریزی بيره ها توسط جوشانده 20% ريشه خشك آنرا روز دو مرتبه در دهن مضمضه شود مفيد ثابت ميگردد.

صورت ساختن اكستری شيرين بويه:

بيخ شيرين بويه را پارچه پارچه نمائيد يك حصه آنرا با پنج حصه آب تركرده بعد از ۱۲ ساعت از صافه بكشيد، مواد باقيمانده صاف دوباره در سه حصه آب برای ۱۲ ساعت تر نموده سپس هر دو محلول را يكجا نموده توسط حمام آب جوش آب آنرا ذايل نمايد. ماده غليظ بشكل خلاصه بدست ميآيد.خلاصه (اكستری) شيرين بويه در دواسازی خيلی مستعمل ميباشد.

طريق ساختن پودر شيرين بويه:

بيخ شيرين بويه را قسم تريشه های كوچك در آورده و توسط داش برقی خشك ميكنند و بعد توسط آسيای برقی پودر آن را بدست ميآرند كه اين تكامل آنقدر دشوار نبوده ايجاب مصرف زياد را نمی نمايد.