اولین موسسۀ مصنوعات کیمیاوی در افغانستان در سال ۱۹۴۵

خواجه عبدالله انصاری (رحمة الله علیه) می فرمایند: “عبادت خدمت کردن به خلق است … اگر هر پیشه ای که به آن اشتغال داری رضای خدا و مردم را در نظر داشته باشی این نامش عبادت است”
آغاز قرن بیست، آغاز نهایت روشن و پر درخشش کشور ما است که متاسفانه دولت مستعجل بود. نهضت امانیه در پهلوی درخشندگی در تمامی عرصه های چه آزادی و خود ارادیت، چه معارف و مطبوعات، علوم و فرهنگ چه بیداری و بیدارگری به خود کفائی و رشد صنایع ملی هم توجه عمیق داشت.

مسلم هستی بی نیاز از غیر شو
اهـل عـالم را سرا پا خیــر شــو

در این رستا یکی از شاگردان مکاتب آن دوره روان شاد حیات الله یوسفی به خود کفائی و رشد صنایع ملی قدم برداشت.
پس از گذشت اولین سال ماموریت به فکر تاسیس کورس های دوا سازی گردید چنانچه خودش نوشت «چون اکثریت دواخانه کشور توسط کمپودر های هندی اداره می شد» بناعاً پس از طی مراحل رسمی برای نخستین بار دسته یازده نفری از جوانان وطن را تدریس نموده و به جامعه بحیث دوا ساز تقدیم نمودند که از جانب وزارت صحیه وقت لقب «اولین سر دوا ساز» را برایش دادند (1318 ش ــ 1939 م).

مرحوم یوسفی در دفتر کارش در سال 1340 ش
 
چون همای بلند پرواز را شایسته روی خاکسار زیستن نیست، حیات الله یوسفی بار دیگر ابتکار عمل را در دست گرفته و باز هم برای نخستین بار

در مقابل امتعه گران قیمت اجنبی ، اجازه تولید و ساختمان رنگ قلم، رنگ بوت و كریم های روی را به وزارت اقتصاد ملی پیشنهاد كرد، زیرا این اجناس از هند بریتانوی با قیمت گزاف به كشور ما وارد می شد كه اكثریت هموطنان توان خرید آن را نداشتند، پیشنهاد او منظور و در (سرطان 1324 ش 1945م) فعالیت خویش را شروع نمود كه در اثر سعی و تلاش فراوان توجه هموطنان را به صنایع ملی جلب نمود. یک سال بعد در هرات نمایشگاه مواد كاسمتكی را بر گزار نمود تا بالاخره در ادامه این فعالیت مثمر وزارت معادن و صنایع آن وقت بعد از ده سال در (1335 ش ـ 1956م) بنام موسسه مصنوعات کیمیاوی برای نخستین بار در كشور تقاضای او را منظور و رسمیت داد. که تا سال (1370 شمسی یا 1992 میلادی) فعال بوده و مغازه مركزی آن حدود چهل سال در جاده ولایت كابل در خدمت هموطنان قرار داشت. این موسسه در ساحات مختلف ذیل مصدر خدمات فوق العاده عالی گردید:

رشد صنایع ملی در جهت خود کفائی وطن:

نمونۀ از اعلان موسسه مصنوعات کیمیاوی یوسفی

مرحوم یوسفی بر اساس همان آموزشها معارف و نهضت امانیه در عرصه رشد و تقویه صنایع داخلی و خود کفائی های کشور قدم برداشت که در زندگی نامه او می خوانیم که پیشنهادی نوشت تا اجازه دهند ادویه جنریك بسازد تا بدین طریق عالی ترین احساس و عشق و علاقه خویش را در خدمت و كمك به وطن داران بخصوص كتلۀ بی بضاعت متبارز سازد چون با موانع بر خورد از ماموریت رسمی دولت مستعفی ولی در ادامه عشق و علاقه مندی او برای نخستین بار اجازه تولید و ساختمان رنگ قلم، رنگ بوت و كریم های روی را به وزارت اقتصاد ملی پیشنهاد كرد، که قبلا مطالعه نمودید.
در جریان جنگ دوم جهانی ادارات دولتی به کمبود رنگ قلم مواجه شد وی این نقیصه را با تلاش فراوان رفع نمود و این موسسه از سال (1335 شمسی الی1365 ـ 1965 میلادی 1986) تحت اداره خود وی فعال بوده و شش سال دیگر را یکی نمونۀ از اعلان موسسه از شاگردان وی پیش بردند.
در مدت فعالیت ها انواع کریم ها و رنگ بوت و رنگ قلم کلونیا و بعضی دیگر مواد آرایشی را مرکز و ولایات بلکه توسط بعضی فروشندگان دوره گرد به قراء و قصبات دور دست هم عرصه نمودند. نه تنها شهریان کابل و اطراف و ولایات کشور به تولیدات این موسسه علاقه داشتند بلکه خود بخاطر دارم که بار ها از خانواده سلطنتی بخصوص خانم خاتول (همسر شهزاده احمد شاه) حتی بعضا قبل از سفر به اروپا و امریکا هم از کریم ها این موسسه خریداری و با خود می بردند.
با ازدیاد توریست ها و سیر و سیاحت در کشور این موسسه توجه آنها را به خینه ــ وسمه ــ سرمه ــ عطریات ــ روغن بادام صد فیصد و حتی گل سر شو تصفیه شده وطنی جلب نمود.

در عرصه کمک به مردم بی بضاعت:

این موسسه کارتی توزیع نموده بود که چپراسی ها، خدمه، متعلمین و متعلمات و دیگر کارمندان بی بضاعت دولتی و خصوصی از مواد این موسسه بطور رایگان استفاده می توانند. گر چند تولیدات این موسسه در مقابل صنایع خارجی وارداتی به مراتب ارزان و اگر مبالغه نشود یک بر چهارم قیمت آن بود با آنهم چون هدف موسس «رضای خدا و مردم» بود بناعاً به سود بیشتر از مردم نا توان نه می اندیشید.

در عرصه معارف و بیدار گری:

نه تنها با کمک های مادی و معنوی به اهل معارف، موسس این دستگاه فرزندان دهها نفر هموطنان که سن شمولیت مکتب را داشتند شامل مکتب ساخته و در خرید ضروریات درسی شان کمک مادی می نمود که خوشبختانه تا جائی که اطلاع دارم همه حیات می باشند.
برای کمک به کانکور زده ها (کانکور صنف هشت) چند هزار بوتل رنگ قلم را به وزارت معارف اهدا نمود. با اعلام مرحله دوم نهضت نسوان (دهه 50 شمسی) همراه با همسر شان در آن سهم گرفته که فوتو های ذیل اثبات مدعا ما است.

فوتو از دور نهضت دوم نسوان

فوتو آغاز دهه دموکراسی

موسسه مصنوعات کیمیاوی یوسفی در نمایشگاه ها ملی و بین المللی داخل کشور سهم گرفته که نه تنها دهها مسئول اخبار و جراید دولتی و خصوصی راپور های جالب توجه از آن نوشتند، چنانچه چند بار روز نامه انیس، جریدۀ ثروت، جریده انکشاف دهات، روز نامه هیواد، کابل تایمز و اکثریت مجلات و جراید کشور به شمول رساله (رهنمای کابل)، سالنامه ها و هم مجلات نندارتون از فعالیت های این موسسه با قدر دانی یاد نموده اند. یک مجله انگلیسی که به دسترس ما رسیده بنام Cosmetic World News, London در اکتوبر ۱۹۷۷ بعد از توصیف از مجموعه كار این موسسه نوشت: “در كابل دواخانه بنام کیمیاوی یوسفی كه سی ساله سابقه دارد دیدن نمودم و او كتابی راجع به نباتات افغانستان نوشته بود كه بزبان دری بود و من چون فارسی [دری[ خوانده نمی توانستم علاقه مند آن ماندم….”
با سفر اخیر و ترک اجباری وطن موسس این دستگاه، مدتی دیگر هم موسسه فعال بود و در دهه نود میلادی و ویرانی کابل این موسسه عام المنفعه برای مردم دیگر نتوانست خدمت نماید.

جاده ولایت کابل که مغازه کیمیاوی در سمت مقابل دروازه ولایت موقعیت داشت
مغازه کیمیاوی در سمت مقابل دروازه ولایت

یادی از همان زمان و جاده ولایت کابل که مغازه کیمیاوی در سمت مقابل دروازه ولایت موقعیت داشت